ইয়াত নদী আছিল: জীৱনৰ গভীৰ প্ৰতিকৃতি
নৱকান্ত বৰুৱাৰ কবিতাৰ সাৰাংশ
“ইয়াত নদী আছিল”—এই কেইটা শব্দতে এক গভীৰ বেদনা আছে। এটা সময় আছিল, য’ত নদী আছিল, সেউজ পথাৰ আছিল, শস্য আছিল, জীৱন আছিল। কিন্তু এতিয়া? নৱকান্ত বৰুৱাৰ এই কবিতাখনত তেওঁ দেখুৱাইছে — সময়ৰ লগে লগে কেনেকৈ নদীহীন, বালি-মাটি-পখিলা শূন্য এটা মৰুভূমি আমাৰ সমাজখনলৈ আহি পৰিছে।নৱকান্ত বৰুৱা কেৱল কবি নহয়, তেওঁ সময়ৰ সাক্ষী। তেওঁ যেন হৃদয়ৰ মাজেৰে সমাজখনক চায়, আৰু তাৰ দুঃখ, দ্বন্দ্ব, ধ্বংসেৰে দুখ পায়। এই কবিতাটোত নদী হৈছে জীৱনৰ এক প্ৰবাহ — সৃষ্টিৰ, আশা-আকাংক্ষাৰ, শস্যৰ, সুখৰ। কিন্তু সেই নদী আজিৰ সময়ত হেৰাই গৈছে।
নদী আৰু মৰুভূমি: দুটা প্ৰতিক, দুটা সময় কবিতাৰ আৰম্ভণিতে তেওঁ নদীৰ কথা কয় —
নদী যি সময়ত আহে, সেই সময়ত মাঠৰ পৰা শস্য উঠে, নগৰ গঢ় হয়, গাঁও-চহৰ উজপুৱা হয়।
কিন্তু সেই একে নদী কেতিয়াবা ধ্বংসো আনিব পাৰে — ঢলে পথাৰ লণ্ডভণ্ড কৰে, শস্য কবৰত যায়।এই দুইটা চিত্রৰ মাজত কবিয়ে অনুভৱ কৰে,ধ্বংসৰ মাজতো এক প্ৰকৃত সৌন্দৰ্য্য আছে।
তেওঁ কয় —
"মই দিওঁ দুঃস্বপ্নকো স্বপ্নৰ মৰ্যাদা"
অৰ্থাৎ তেওঁ ভয়ংকৰ বাস্তৱৰো এক ধৰণৰ সৃষ্টিশীলতা দেখে।
তাৰ পাছতে আহে মৰুভূমি —
এটা শব্দ যি কবিতাটোত বৰঙনিৰ দৰে ঘূৰি ঘূৰি আহে।
এই মৰুভূমি খৰ, শূন্য, নিস্তব্ধ। সেয়া অলপে অলপে আহে — মাহে মাহে, বছৰে বছৰে।
নেদেখা ভয়ৰ দৰে, যিয়ে সেউজ ধাননি খেতিত বালি সৰে, গছৰ জোৰ কাটি দিয়ে, মাটিৰ ৰং তামৰঙী কৰি দিয়ে।
এই মৰুভূমি কেৱল পৰিবেশৰ নহয় — ই আমাৰ মন, সমাজ, চিন্তা আৰু মূল্যবোধতো সোমাই পৰিছে।
--মানুহ, সমাজ আৰু আত্মবিশ্বাসৰ বিপৰ্যয়,কবিতাটো কেৱল প্ৰকৃতিৰ ওপৰলৈ সীমাবদ্ধ নহয়।
ইয়ে এটা সময়ৰ কথাও কয় —য’ত আধ্যাত্মিক শূন্যতা,প্ৰেমহীনতা, আৰু,নিষ্ক্ৰিয়তাক আঁকোৱালি লয়।
কবিয়ে কয় —"এই যে ৰোমাঞ্চ মৰণৰ, ইয়ে প্ৰৌঢ়া ৰমণীৰ ৰমণ বিলাস অনভিজ্ঞ কিশোৰৰ সৈতে" —এইটো নিছক দেহৰ অভিসাৰ নহয়, ই হৈছে যি সময়ত জ্ঞান আৰু অভিজ্ঞতা বেকাৰ হ’ব ধৰিছে, আৰু অভিজ্ঞতাহীন হাতত সমাজৰ নিয়ন্ত্ৰণ গৈছে।সেয়া এক অশান্তি — য’ত গ্লানি আছে, কিন্তু তৃপ্তি নাই।শেষত – এক কঠোৰ সজাগতা কবিতাৰ শেষৰ অংশত কবিয়ে স্পষ্টকৈ কয় —
ভাগৰ লাগিছে মোৰ গঢ়ি গঢ়ি নতুন বিগ্ৰহ।
অৰ্থাৎ, তেওঁ আজি সন্দেহ কৰে — যি আমি নিৰ্মাণ কৰিছোঁ, যি নতুন বিশ্বাস গঢ়িছোঁ, সেয়া সঁচাকৈয়ে মূল্যৱান নে মিছা সান্ত্বনা?
তেওঁ অশান্ত — কাৰণ সমাজটো এতিয়া গঢ়া হ’বলৈ না, বাগৰিবলৈ লৈছে।ইয়াত নদী আছিল এই কবিতাটো হৈছে এটা সময়ৰ দলিল । নদী আৰু মৰুভূমিৰ কথা কৈ কবিয়ে বাস্তৱিকতে মানুহৰ চিন্তা, সমাজ, সংস্কৃতি, আশা আৰু ভয়ৰ কথাই কৈছে।
তেওঁ অস্বীকাৰ নকৰে ধ্বংস; তেওঁ ধ্বংসৰ মাজতো সৌন্দৰ্য্য বিচাৰে, কিন্তু সেই সৌন্দৰ্য্যত আশ্ৰয় বিচাৰিব পৰা যায় নে? — সেয়া কবিয়ে নিজেই সন্দেহ কৰে।
এই কবিতাটো পাঠকক ভাবিবলৈ বাধ্য কৰে আজি আমাৰ জীৱনত নদী আছে নে, নে ক্ৰমে ক্ৰমে মৰুভূমি আহি আছে?
এটা শক্তিশালী প্ৰশ্ন — যিটো কেৱল উত্তৰ খুজিবলৈ নহয়, জগাবলৈ।
